UKRAYNA’NIN ‘YUGOSLAVYA’LAŞTIRILARAK PARÇALANMA OLASILIĞI!

Güney Ferhat BATI 

Kıbrıs Amerikan Üniversitesi, Öğretim Görevlisi 

Rusya ile Ukrayna arasında yaşanmakta olan savaşın ikinci ayına girmek üzereyiz. Bu süreçte birçok şehrin yıkımına ve binlerce insanın (askeri ve sivil) ölümlerine sanki bir aksiyon filmi gibi maalesef insanlık/dünya olarak şahit olduk. Ve bu savaş-işgal, Rusya tarafından devam etmekle birlikte, Ukrayna’nın vatan topraklarını savunması neticesinde ne zamana kadar süreceği de muallâktır. Rusya-Ukrayna arasındaki savaşın başlangıcından günümüze baktığımızda; Rusya’nın tasavvur ettiği veyahut istediği şekilde tam olarak emellerine ulaşamadığını, ancak Ukrayna’nın doğusu ile Azak denizi çevresinde ilerleme kaydetmekle birlikte istediğini elde ettiğini söylemek mümkündür. Ukrayna’nın ise daha çok NATO/ABD/İngiltere ve AB ülkelerinin silah yardımlarıyla bu mücadeleyi sürdürdüğünü ve kısmi olarak kazanımları olmasına rağmen tam olarak Rus işgalini püskürttüğü söylenemez, zaten var olan gücü nispetinde yapabilecekleri sınırlı kalmaktadır.

Uluslararası konjonktürel sistem Ukrayna’nın parçalanma olasılığına hazır mıdır? Bu parçalanmanın bir zamanlar birçok etnik kimlikten oluşan ve bir ‘Slav’ ülkesi olan Yugoslavya’nın kaderine benzeme olasılığıdır. Velâkin Rusya-Ukrayna savaşının seyrine bakıldığında bu olasılık yüksektir ve göz ardı edilmemelidir. Keza, nasıl Yugoslavya’da bir zamanlar büyük güçler çarpışarak kendi hegemonyaları doğrultusunda savaştılar, günümüzde ise Ukrayna’da çok taraflılık (kutuplu) üzerine kurulu bir çatışmayı görmemekte uluslararası siyaset yapıcılarının körlüğünden ibaret olacaktır. Balkan Yarımadasının en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi Yugoslavya’yı parçalayarak dağılmasına neden olanlar ve bu ülkeden ‘’devlet’’cikler devşirenleri şimdi de Ukrayna’da görebilmekteyiz. Tüm yanılma paylarıma rağmen söylüyorum; Yugoslavya gibi (laboratuar) bir örneğin iyice irdelenmesi doğrultusunda bugün insanlığa/dünyamıza Ukrayna’nın tek parça bir devlet/ülke olarak, ‘’Ulusal Bütünlük’’ içinde devam edeceğini söylemek mümkün müdür? Bence değildir, bugün Balkanlarda Yugoslavya’nın parçalanmasıyla zuhur bulan devletlerdeki milletlere tekrar Yugoslavya çatısı altında olmak ister miydiniz diye sorarsak, çoğunluk güçlü bir Yugoslavya’yı yeğlerdi. Umarım ki, Ukrayna çatısı altında olanlar bunu söyleme gereği duymazlar, böyle bir şey yaşamazlar ve maalesef klişe bir sözde vardır; ‘’tarih tekerrür’’den ibarettir.

Sonuç olarak, 20. yüzyılda Balkanlarda Yugoslavya savaşı ile büyük bir ülkenin ‘’Böl- Parçala-Yönet’’le dağıldığını tarihin tozlu sayfalarında yer aldığını ve mevcut jeopolitiğin Balkanlarda nasıl şekillendirildiğini gördük. 21. yüzyılda da pek değişen bir şey yok, farklı senaryolarla Ukrayna’daki savaşın uzadığını ve uzatılmak istendiğini görmekteyiz. Hakeza, bu savaşın uzaması istikrarsızlık demek ve parçalı bir Ukrayna demektir, aynı Yugoslavya örneğinde olduğu gibi. Ukrayna’nın jeopolitiği üzerinde uluslararası aktörler/örgütler tarafından bir(çok) plan/proje işlenmekle beraber, Rusya’nın da amacı zaten parçalanmış bir Ukrayna’dır. Burada dikkat çeken ise ‘’Batı’’nın parçalanmış bir Ukrayna’yı şimdiden benimsemesi ve kabullenmesidir. Peki, sormak lazım Rusya’nın Ukrayna işgali veya savaşı kimlere yaradı/yarıyor(!), kimler bu savaştan ‘’Böl-Parçala-Yönet’’ ile nemalanacaktır? Rusya’nın emellerini zaten biliyoruz/görüyoruz, diğerini öğrenmek ve bilmek isteyenler Yugoslavya’ya baksınlar, birde görülenler var olmakla birlikte, görülmeyenler de gözlemlenmelidir!