RUSYA’NIN “KRİPTO PARA” HAMLELERİ: EKONOMİK YAPTIRIMLARDAN KAÇIŞ ARAÇLARI

Mustafa Metin KAŞLILAR

ULESAM Yönetim Kurulu Üyesi

Rusya Federasyonu Merkez Bankası ile Rusya Federasyonu Maliye Bakanlığı, yeni bir kripto para borsası kurmaya hazırlanıyor. Bu önemli hamle, aslında Rusya’nın ekonomik yaptırımlardan kaçmasını sağlayan ciddi bir düzenlemenin işareti sayılacaktır.

Rusya, 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna’ya karşı başlattığı işgal girişimi sonrasında oldukça büyük yaptırımlar altında kalmış ve ekonomik olarak tecrit edilmiş bir ülke haline gelmiştir. Bu durum birçok alanda ekonomik yaptırımları içerirken; özellikle finans, bankacılık, doğal gaz ve petrol alanlarında yapılan ekonomik yaptırımlar, Rusya’nın elini zayıflatan en önemli hamleler olmuştur. Bu yaptırımların genel amacı sahada askerî üstünlüğünü kırmak olsa da Rusya, bu noktada Ukrayna’da ve Avrupa’da hâlâ ciddi bir tehdit olmaya devam etmektedir. Bunun yanında ekonomik yaptırımlardan kaçınmak amacıyla yeni yöntemler üretmeye başlamış ve uygulamaya geçmiştir.

Ekonomik yaptırımlardan ilk kaçış aracı, Rusya’nın petrolüne uygulanan yaptırımlar özelinde gelişmektedir. Bilindiği gibi petrol ve gaz ihracatı, uzun zamandır Rusya için en önemli gelir kaynaklarından biridir ve gelirlerinin %40’ından fazlasını oluşturmaktadır. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında Avrupa Birliği (AB), Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve İngiltere, bu en önemli gelir kalemini kırmak adına Rus petrolünün ithalatını yasaklamış ve ham petrolün taşınmasını zorlaştırmak adına fiyat sınırlamaları getirmişlerdir. Buradaki amaç, petrolünü daha düşük fiyatlardan satmak zorunda bırakmaya çalışmak olmuştur. Rusya, özellikle enerji yaptırımları özelinde yaptırımlardan kaçış yolu olarak “gölge filolar” oluşturmuştur. Bu filolar, sigortalanamayan ve eski filo gemilerinden oluşmaktadır. Rusya bu filolarla petrol taşıma kapasitesini oldukça artırırken, ekonomik yaptırımlardan da kaçmaktadır. Fakat bu filolar, büyük petrol sızıntıları da dahil olmak üzere ciddi çevresel, güvenlik ve emniyet riskleri barındırmaktadır. Bu noktada Rusya, petrol taşıma kapasitesini belirli bir süre oldukça artırırken, ardından bu filoların durdurulması, el konulması noktasında kararlar alınmış; İngiltere bu filolara yaptırım uygulamaya başlamış, Avrupa Birliği ise 15’inci yaptırım paketinde bu filolara yaptırımlar uyguladığını açıklamıştır. Rusya’nın enerji taşıma noktasında bulduğu yol aslında yaptırımları tekrar beraberinde getirmiştir.

Rusya, finans ve bankacılık sektöründe de ağır yaptırımlar altında kalmıştır. Burada ise yaptırımlardan kaçış yolu olarak kripto para görülmüştür. Ekonomik yaptırımlardan kaçmak amacıyla kripto para birimleri teşvik edilmiştir. Bu dönemde ise Rusya Federasyonu Merkez Bankası ile Rusya Federasyonu Maliye Bakanlığı bir kripto para borsası kurma çabası içerisinde; hatta bu şekliyle ruble destekli kripto paralar da çıkarılması planlanmaktadır. Belirli düzey yatırımcılar için açılması düşünülen bu borsa, belirli bir gelir grubuna hitap edecek biçimde şekilleneceği düşünülmektedir. Ayrıca, Rus firmalar bunu destekleyici açıklamalarda bulunmuştur.

Rusya’nın kripto para hamlesi ise yeni sayılmaz. Özellikle Rusya’nın ekonomik yaptırımlar altında kalması sonrasında, yani SWIFT sisteminden çıkarılması ve yurt dışı dövizlerine el konulması sonrasında bu plan ortaya çıkmış ve uluslararası ödemelerde kripto para kullanımı söylentileri ortaya çıkmıştır. Bu noktada, kripto para kullanımı ve borsası ile yaptırımların sert etkilerini aşmak adına büyük bir potansiyel olarak görülmektedir. Bu, Rusya için büyük bir alternatif araç olarak görülüyor; zira özellikle kripto paralar, hükûmetler veya kurumlar tarafından kontrol edilmiyor. Aynı zamanda kripto para, yarı anonim bir yapıdadır ve sadece Blok Zincir teknolojisi ile takip edilmektedir. En önemli tarafı ise uluslararası ödemelerde hızlı ve düşük maliyete sahiptir.

Rusya’da kripto para borsası açılması planları öncesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 8 Ağustos tarihinde imzaladığı kararnameyle kripto paraların uluslararası ödemelerde ve Uluslararası Döviz Piyasası (Forex) işlemlerinde deneysel olarak kullanılmasının yolunu açmıştı. Fakat kripto paraların eksi özellikleri de söz konusudur. Bunlardan birincisi Blok Zincir uygulaması ile takip edilebilmesi ve büyük Bitcoin ve kripto paraların transferlerinin Batı ülkelerinin izlemelerine takılması mümkündür. Diğer yandan, kripto paralar fiyat dalgalanmalarından oldukça etkilenmektedir. Bunlar ise beraberinde getirdiği risklerdir. Rusya’nın birçok hamlesi ekonomik yaptırımları aşmak üzerine kuruludur. Bu şekilde ticaretini yönlendirmeyi düşünmekte, yeni planlar öne sürmektedir. Fakat Batı ülkeleri Rusya’nın direncini kırmak adına tüm yolları kesmeye çalışmakta ve ekonomik yaptırımlarını ağırlaştırmaktadır.

Fotoğraf: Anadolu Ajansı