TİRAN’DA DÜZENLENEN AVRUPA SİYASİ TOPLULUĞU LİDERLER ZİRVESİ VE BALKANLAR

190 okunma — 22 Mayıs 2025 10:35

admin

Giriş

16 Mayıs 2025 tarihinde Arnavutluk’un başkenti Tiran’da gerçekleştirilen Avrupa Siyasi Topluluğu (AST, European Political Community, EPC) altıncı zirvesi, Avrupa Birliği (AB) üyesi ve AB üyesi olmayan ülkeler nezdinde ortak güvenlik, demokratik dayanıklılık, ekonomik iş birliği ve genç kuşakların güçlendirilmesi gibi temel meselelerde politik koordinasyon platformu sunmuştur.

Türkiye

Türkiye’yi AST 6. Zirvesi’nde Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan temsil etmiştir. Erdoğan, açılış oturumunda yaptığı konuşmada Avrupa’nın bütünlüğü ve güvenliğinin, barış ortamının muhafaza edilmesiyle sağlanacağını vurgulamış; Türkiye’nin coğrafi konumu itibarıyla Doğu-Batı ve Kuzey-Güney eksenlerinde köprü işlevi gördüğünü ifade etmiştir. Konuşmasında ayrıca göçmen krizi, terörle mücadele ve enerji güvenliği alanlarında AB ile ortak sorumluluk paylaşımına hazır olduklarını dile getirmiştir.

Arnavutluk

Zirvenin ev sahibi Arnavutluk’u Başbakan Edi Rama temsil etmiştir. Rama konuşmasında zirvenin “Yeni bir dünyada yeni Avrupa” temasını bölgesel iş birliğinin güçlendirilmesi ve Batı Balkanlar’ın AB sürecine entegrasyonunun hızlandırılması perspektifiyle ele almıştır. Ev sahibi lider olarak düzenlenen kabul töreni ve akşam programlarında ev sahibi ülkenin bölgesel inisiyatiflerinin önemine işaret eden Rama, Avrupa Birliği Konseyi Başkanı António Costa ile gerçekleştirdiği ikili görüşmelerde Batı Balkan başkentlerinde yürütülen temsil gezilerinin sonuçlarını değerlendirmiştir.

Bosna-Hersek

Bosna-Hersek’i Başkanlık Konseyi Başkan Yardımcısı rotasyonuna göre göreve gelen Željka Cvijanović temsil etmiştir. Cvijanović, ülkesinin anayasal yapısındaki reform önerilerine ve uzlaşma mekanizmalarının güçlendirilmesi ihtiyacına vurgu yapmıştır. Konuşmasında ayrıca Bosna-Hersek’in hem AB hem de NATO (Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü-North Atlantic Treaty Organization) üyeliği yolunda ilerlerken bölgesel istikrar için otonom karar alabilen kurumlara gereksinim duyduğunu ifade etmiştir.

Bulgaristan

Bulgaristan’ı Başbakan Rosen Zhelyazkov temsil etmiştir. Zhelyazkov, konuşmasında özellikle enerji arz güvenliği konusunda Güney Gaz Koridoru’nun etkin kullanımının önemine işaret etmiş ve AB’nin dış sınır güvenliğini sağlamada Batı Balkan ülkeleriyle ortak risk analizine ihtiyaç olduğunu dile getirmiştir.

Hırvatistan

Başbakan Andrej Plenković, Adriyatik bölgesindeki ulaştırma altyapısında yapılacak iyileştirmelerin ekonomik entegrasyon perspektifini güçlendireceğini ifade ederken, dalga enerjisi ve yenilenebilir enerji yatırımlarının Batı Balkanlar’a teknoloji transferi açısından kritik rol oynayacağını vurgulamıştır.

Yunanistan

Yunanistan’ı Başbakan Kyriakos Mitsotakis temsil etmiştir. Mitsotakis konuşmasında Akdeniz bölgesindeki güvenlik iş birliğinin güçlendirilmesi, göç yönetimi alanında ortak politikalar geliştirilmesi ve AB içindeki dayanışmanın artırılması gerektiğine dikkat çekmiştir. Ayrıca enerji arz güvenliği bağlamında Doğu Akdeniz gaz kaynaklarının entegrasyonuna ve bölgesel altyapı projelerine Yunanistan’ın öncülük etme niyetini belirtmiştir.

Kosova

Kosova’yı Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani temsil etmiştir. Osmani konuşmasında, Kosova’nın uluslararası tanınma sürecindeki ilerleme adımlarını değerlendirmiş ve genç girişimciliği destekleyecek programların ortak finansman modellerine (AB Bütünleşme Fonları-EU Cohesion Fund, CF) dahil edilmesi adına somut öneriler sunmuştur.

Karadağ

Karadağ Cumhurbaşkanı Jakov Milatović, ülkesinin yeşil dönüşüm hedeflerine odaklanmış; sürdürülebilir turizm ve kıyı bölgelerinin kalkınmasına yönelik projelerde AB Bütünleşme Fonları ile ortaklık kurmanın gerekliliğini belirtmiştir.

Kuzey Makedonya

Kuzey Makedonya Başbakanı Hristijan Mickoski, eğitim sektöründe dijital dönüşüme dair AB destekli pilot projelerin yaygınlaştırılması çağrısında bulunmuştur. Ayrıca azınlık haklarının korunması çerçevesinde Bölgesel Diyalog Forumu’nun düzenli toplanmasını önermiştir.

Romanya

Romanya’yı vekaleten Cumhurbaşkanı görevini sürdüren Ilie Bolojan temsil etmiştir. Bolojan konuşmasında ülkesinin dış yatırım ortamını iyileştirme adımlarını anlatmış, Karadeniz güvenliği ve enerji transit koridoru projelerine Balkan ülkelerinin aktif katkısının önemine vurgu yapmıştır.

Sırbistan

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić, AB üyelik müzakerelerinde kaydedilen ilerlemelerin somut sonuçlarının gözetilmesi gerektiğine dikkat çekmiştir. Vučić ayrıca bölgesel barış ve uzlaşma için ikili diyalog mekanizmalarının güçlendirilmesini savunmuştur.

Slovenya

Slovenya Başbakanı Robert Golob, konuşmasında Merkezi Avrupa’daki lojistik koridorların Batı Balkanlar’a uzatılmasının ekonomik faydalarına işaret etmiş; dijital dönüşümde bölgesel ağ altyapısının entegrasyonuna dikkat çekmiştir.

Sonuç

Tiran Zirvesi’nde Türkiye ile Batı Balkan ülkeleri temsilcilerinin sundukları vizyon, dört ana eksende belirginleşmiştir: güvenlik ve demokratik dayanıklılık, ekonomik iş birliği ve enerji güvenliği, gençlik ve dijital dönüşüm ile AB ve bölgesel entegrasyon. Türkiye ve Bosna-Hersek gibi ülkeler güvenlik ve kurumsal kapasitenin güçlendirilmesine odaklanırken, Bulgaristan, Hırvatistan, Karadağ ve Romanya enerji ve altyapı projelerinde iş birliğini ön plana çıkarmıştır. Kuzey Makedonya ve Kosova’nın gençlik, eğitim ve dijital projelere dair somut önerileri, bölgenin geleceğe yönelik ortak hedeflerini yansıtmaktadır. Sırbistan ve Türkiye, AB sürecindeki adımların uygulanabilirliği üzerine durarak bölgesel entegrasyon sürecini hızlandırmayı önemsemiştir. Bu rapor, ülke temsilcilerinin AST platformunda ortaya koyduğu ulusal öncelikler ile ortak vizyonun nasıl kesiştiğine dair bir bakış sunmuştur.