RUSYA-FİNLANDİYA İLİŞKİLERİ VE GÜVENLİK

Mustafa Metin KAŞLILAR

Bursa Uludağ Üniversitesi, Tarih Yüksek Lisans 

Rusya’nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna’ya ‘’Özel Askeri Operasyon’’ adıyla işgal hareketine girişmesi Avrupa’da ve İskandinav ülkeleri arasında bir güvenlik endişesi yaratmıştır. Aynı zamanda Rusya’nın Ukrayna üzerindeki işgal hareketi dünya genelinde bir şok etkisi bırakmasının en büyük nedenlerinden biri de güvenlik zafiyeti ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) kriz anı sorunu yaşamasıdır. Bu analizde özellikle Rusya’nın işgal hareketi sonrası Rusya ve Finlandiya arasındaki gerilimleri, reaksiyonları ve ilişkileri inceleyeceğiz.

24 Şubat 2022 tarihinde Rusya’nın Ukrayna’ya işgal hareketiyle birlikte Finlandiya büyük bir güvenlik endişesi yaşamıştır. Rusya ile sınır komşusu olması da bu endişesini ziyadesiyle arttırmıştır. İlk aşamada Finlandiya NATO’ya başvuru yapmış ve güvenlik şemsiyesi altına girmek istemiştir. İkinci reaksiyon ise yapılan seçimler ile muhafazakârlar üstünlüğü almış ve Finlandiya’yı yönetmeye başlamışlardır. Rusya’nın buna tepkisi ise genel itibariyle NATO üssü olmayan bir Finlandiya ile sorun yaşanmayacağı üzerinedir. Zira NATO üslerinin Finlandiya’ya girmesi Rusya için kırmızı çizgi oluşturacaktır. Ukrayna’nın NATO ile yakınlaşması ve Rusya’nın sınırına dayanan bir NATO aslında Rusya’yı harekete geçiren ve Rusya için işgali meşru hale getiren bir sonucu temsil etmektedir.

Finlandiya’nın NATO üyesi olması çok hızlı ilerleyen bir süreci oluşturur. NATO kendisini İskandinavya’nın Rusya sınırına kadar taşımış ve güvenlik ittifakını genişletmiştir. Rusya’nın Ukrayna’da askeri yoğunlaşması aslında Finlandiya üzerinde baskı kurmasını da büyük oranda etkilemiştir. İlave olarak Rusya’nın kendi güvenliği için Ukrayna’yı işgal etme sürecinden sonra aynı olayın Finlandiya boyutunun başına gelmesi de Rusya için diğer bir sorunu oluşturmuştur. Rusya Ukrayna’da çok fazla zaman kaybederken, Rusya’nın sınır komşusu olan Finlandiya NATO’nun önemli bir müttefiki olmuştur. Fakat Rusya’nın özellikle Finlandiya sınırına büyük oranda askeri teçhizat yığacak olması ve askeri birlikleri konuşlandırması, aynı zamanda Baltık üzerinde askeri varlığını yoğunlaştıracak olması anlamına gelirken; Finlandiya üzerinde gölge oluşturacak bir tepkiyi de göstermiş olacaktır. Ayrıca Rusya nükleer füzelerin belirli kısmını Belarus’a taşımıştır. Böylelikle menzil itibariyle Finlandiya tehdit altına girmiş bulunmaktadır.

Finlandiya tüm tehditlere rağmen NATO’nun güvenlik şemsiyesinin önemli bir ülkesi olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile yakın zamanda imzaladığı askeri iş birliği anlaşmasıyla da güvenliğini daha da arttırmıştır. Bu anlaşma ile ABD Rusya sınırına erişim hakkı kazanmış ve ABD Finlandiya’ya karşı oluşabilecek herhangi bir Rus tehdidine karşı hızlı bir şekilde müdahale edebilecek dört hava üssü ile bir askeri liman da dahil olmak üzere askeri teçhizat ve mühimmat depolayabileceği 15 tesis kuracaktır. Bu sayede iki ülke arasında engelsiz bir iletişim ağı kurulmuş olacaktır. Rusya ise bu anlaşmaya büyük tepki göstermiştir. Zira ABD hem Rusya sınırına yığınak yapabilecek hem de Baltık denizini bir NATO denizine dönüştürecektir. Bugün itibariyle baktığımız zaman Rusya Ukrayna’dan kazançlı bir şekilde çıksa dahi kendi sınırına NATO’yu daha da fazla yaklaştırmış oldu. Bu Rusya’nın ilerleyen gelecekte başını ağrıtacak bir sorun teşkil edecektir.

Finlandiya’nın askeri gücüne baktığımız zaman ise IISS, Military Balance 2022 verilerine göre 257.250 Toplam asker sayısı, 100 Ana muharebe Tankı, 107 Savaş Uçağı, 19 Helikopter, 613 Zırhlı personel taşıyıcı, 672 Ağır silaha sahip olduğu görülmektedir. NATO ittifakına dahil olmasıyla ve Rusya’nın tehditkâr hareketleriyle askeri gücünü arttıracağını ve bölgede önemli bir askeri güç ve NATO müttefiki haline geleceğini net olarak söyleyebiliriz. İlave olarak Rusya’nın Ukrayna’da çok fazla zaman kaybetmesi ile Finlandiya sorunu ile Ukrayna sorununu çözmeden ilgilenmesi kolay gözükmemektedir. Ayrıca Finlandiya, NATO’nun üzerinde anlaşmaya vardığı savunma harcamasını Gayrisafi Yurtiçi Hasılası’nın (GSYİH) %2’sine çıkarma hedefine çoktan ulaşmıştır. Bunun artarak devam edeceğini de söylemek gerekir. İlerleyen yıllarda tam ve donanımlı bir düzenli orduya kavuşacağına da şüphe yoktur.

Kaynakça

Euronews, “ABD ile savunma anlaşması yapan Finlandiya’ya Rusya’dan tepki”, Erişim Tarihi: 23 Aralık 2023

BBC News Türkçe, “İsveç ve Finlandiya’nın tarafsızlıktan NATO’ya uzanan hikayesi: İki ülkenin askeri politikaları nasıl değişti?”, Erişim Tarihi: 23 Aralık 2023