2021’DE HER GEÇEN GÜN DAHA DA YOKSULLAŞTIK!

Ayşe KAŞIKIRIK

İstanbul Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Doktorant

Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı Başkanı 

2021 yılı yüksek enflasyon, artan geçim sıkıntısı, döviz kurundaki dalgalanmalar, derinleşen açlık ve yoksulluk ile tarihe geçti. Döviz kuru yükseldi maliyetlerdeki artış gerekçesiyle fiyatlar anında arttı, ancak döviz kuru düşünce fiyatlar anında düşmedi. Uygulanmaya başlanan “kur korumalı mevduat” yaklaşımı ile döviz kuru geriletilmesine rağmen bu durum raflara yansımadı. Vatandaşların alım gücü her geçen gün eridi. Fahiş fiyat artışları insanların omuzlarına geçim yükünü yükledi.

Pandemi dünyadaki eşitsizlikleri derinleştirdi ve herkesin hayatını kökten değiştirdi. Ancak, kırılgan grupları (kadınlar, çocuklar, engelliler, mülteciler, göçmenler vb.) daha çok etkiledi. Kırılganlıklarını arttırdı, salgınla günden güne yoksullaştılar. Covid-19’un etkilerinin dolu dizgin devam ettiği 2021 ekonomik açıdan da zor ve sancılı bir yıl oldu. İnsanların temel gıda ihtiyaçlarını karşılayabilmesinin, ev kirasını ve elektik-su-doğalgaz faturalarını ödeyebilmesinin koşulları her geçen gün ağırlaştı.

2021 yılı her açıdan “Eşitsizlik Yılı” oldu. İnsanlar dünya genelinde ekonomik, sosyal ve siyasal açıdan büyük zorluklar yaşadı. Dünya Eşitsizlik Laboratuvarı tarafından hazırlanan Dünya Eşitsizlik Raporu’nun 2021 sonuçlarına göre;

• Uluslar zenginleşti ama hükümetler fakirleşti.
• Küresel nüfusun en yoksul yarısı neredeyse hiç servete sahip değil ve toplamın sadece %2’sine sahip.
• Dünya nüfusunun en zengin %10’u tüm servetin %76’sına sahip.
• Türkiye’de gelir eşitsizliği son 15 yılda arttı.
• Türkiye’de en alttaki %50’lik kesim 20.260 TL kazanırken, en üstteki %10 ortalama 23 kat daha fazla 463.020 TL kazanıyor. En zenginler toplam gelirin %54,5’ini alırken, en yoksul %50’si sadece %12’sini alıyor.
• Türkiye’de kadınlar milli gelirin sadece %23,3’ünü kazanıyor.

Bu raporun özeti “zengin daha da zenginleşirken yoksul daha da yoksullaştı.” Zenginler 2021’de servetlerine servet katarken,  yoksullar her geçen gün derin yoksulluğa sürüklendi. Hatta, yoksullar grubuna yeni yoksullar eklendi. Özellikle kadınlar ve kız çocukları içim durum daha vahim. Küresel salgın dünya genelinde yoksul kadınların oranını çarpıcı düzeyde artırarak kadın yoksulluğunu derinleştirdi (UNDP, 2020).

Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) tarafından her ay düzenli olarak yapılan, vatandaşların geçim şartlarını ortaya koyan ve 35. yılına ulaşan “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” araştırmasının amacı yaygın ve yüksek oranlı zamların aile bütçesinde yol açtığı hasarı ortaya koyabilmektedir. Araştırmanın Ocak-Aralık 2021 bulgularından elde edilen Tablo 1’e göre, 2021’de her geçen gün yoksullaştık, bir diğer ifadeyle derin yoksulluğa sürüklendik.

Tablo 1: Açlık ve Yoksulluk Sınırı Araştırması (2021)

Tarih	AÇLIK SINIRI[1] (TL)	YOKSULLUK SINIRI[2] (TL)	BEKAR BİR ÇALIŞANIN AYLIK YAŞAM MALİYETİ (TL)
Ocak 2021	2.651	8.638	3.222
Şubat 2021	2.719	8.856	3.297
Mart 2021	2.736	8.912	3.317
Nisan 2021	2.767	9.014	3.360
Mayıs 2021	2.830	9.219	3.435
Haziran 2021	2.865	9.332	3.473
Temmuz 2021	2.903	9.457	3.546
Ağustos 2021	2.927	9.533	3.573
Eylül 2021	3.049	9.931	3.709
Ekim 2021	3.093	10.076	3.772
Kasım 2021	3.192	10.396	3.903
Aralık 2021	4.013	13.073	4.927

 

TÜRK-İŞ Aralık 2021 “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” araştırmasının bulgularına göre, dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 4.013 TL, yoksulluk sınırı 13.073 TL ve bekar bir çalışanın aylık yaşam maliyeti 4.927 TL oldu. Son 12 ayda açlık sınırı %51,38, yoksulluk sınırı %51,34 ve bekar bir çalışanın yaşam maliyeti %52,92 arttı. Fiyatların genel seviyesindeki belirsizlikler vatandaşı her geçen gün daha çok zorladı.

Yoksulluk; kadını, erkeği, genci, çocuğu, yaşlıyı, göçmeni, mülteciyi kısacası herkesi farklı yönlerinden etkilemektedir. Ancak, yoksulluğu sadece gelir üzerine endekslemek doğru olmayacaktır. Yoksulluk her türlü haktan da mahrum kalma halidir. Bir diğer ifadeyle, eğitime, istihdama, kaynaklara ve fırsatlara eşit düzey erişememe ve eşit düzeyde yararlanamama halidir. Aslında, açlık ve yoksulluk kaçınılmaz bir durum değildir; politik bir tercihtir. Kimsenin geride kalmadığı, açlığın ve yoksulluğun sona erdiği bir dünya mümkündür. Bunun için eşit, adil ve kapsayıcı ekonomik ve sosyal politikalar uygulanmalıdır.

Kaynakça

TÜRK-İŞ (2021), Açlık & Yoksulluk Araştırması, Erişim Tarihi: 31.12.2021, Erişim Adresi: https://www.turkis.org.tr/kategori/aclik-yoksulluk/

UNDP Türkiye (2020), Covid-19 Kadın Yoksulluğunu Derinleştirecek, Erişim Tarihi: 31.12.2021, Erişim Adresi: https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/presscenter/pressreleases/2020/09/COVID19-will-widen-gender-gap.html

World InequalityLab (2021),World Inequality Report 2022, Erişim Tarihi: 31.12.2021, Erişim Adresi: https://wir2022.wid.world/www-site/uploads/2021/12/WorldInequalityReport2022_Full_Report.pdf.

[1]Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı göstermektedir.

[2]Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarını ifade etmektedir.